WHAT'S NEW?
Loading...

Chulachuli online Radio

चुलाचुली/ इलामको दक्षिणी गाविस चुलाचुलीवासी र झापाको उत्तरी गाविस लखनपुर सिमलेवासीले रतुवा खाेलामा पक्कि पुल निमार्ण सुरूभएपछि बर्षियाै देखि खेप्दै अाएकाे सकसबाट मुक्त हुने दिन नजिकन्दैछ ।

चेतन आङथुपो

चुलाचुली । विद्यालय छुटाएर बाटो खन्न सहभागि भएका कक्षा– ५ मा अध्यनन गर्दै गरेका मनिस विकले भने, ‘घण्टौ लाएर उकालो आरालो हुँदै खोल्सा–खोल्सीको बाटो विद्यालय जानु पर्ने हुँदा ठूलो बाटो राम्रो बाटो बनाउनको लागि हरेक शुक्रबार विद्यालय छुटाउँदै आएको छु ।’  
अर्का कक्षा–८ विद्यार्थी रोशन राईको सपना पनि उस्तै छ, ‘विद्यालय जाँदा डेड घण्टा आउँदा २ घण्टा लाग्छ हाम्रो गाउँमा पनि साइकल कुद्ने बाटो भए हुन्थ्यो ।’ यस्ता दर्जन विद्यार्थीसहित शुक्रबारको दिन गोठचोक, अंजिगारे र साघुरीका स्थानीय, युवालगायतको आधा घण्टाको पैदल हिडेर जम्मजम्मी ६० जनाको भेला हुने गर्छन् । 
२०३८ सालमा साँघुरो घोरेटो खनिएको बाटोलाई इलामको दक्षिण गाविस बाँझो–२ को साँघुरी बस्तीका गाउँलेहरु २०७२ सालको असोज १५ गते शुक्रबारबाट बाटो स्तरान्नेतीमा निरन्तर दिँदै आइरहेका छन् । कुनै पनि निकाय, संघ÷संस्थाको सहयोग बिनै गाउँलेहरुले ५ फिट चौडाई रहेको बाटोको स्तरान्नेती लगभक ४ किमी खनिसकेका छ्न । चुलाचुलीको ठुलो मुहान विधूवादेखि सुरु भएको बाटो अमले, गोठचोक, साँघुरी, अंजिङगारे हुँदै सिमल्टारको बुद केन्द्रसम्म पुर्याउने लक्ष्य रहेको छ । 
स्थानीयहरु भन्छन्, ‘बाटो ठूलो र राम्रो भए बिरामी पर्दा पनि स्ट्रेचरमा बोकेर लैजान सहज हुँदो रहेछ, पहिले डोकामा, पिठ्युमा बोकेर खोल्साखोल्सीको बाटो बर्खामा झनै गाह्रो हुने गर्दथ्यो गाउँले जुटेकाछौं कतै सरकारले हेरी दिए हाम्रो गाउँले पनि विकास पाउँथ्यो की ?’
युवाको भेलाले तारामर्णी कोयू राईको अध्यक्षत्वमा साँघुरी टोल विकास समिति नामको संस्था गठन गरिएको छ । उक्त समूहको नेतृत्वले ल्याएको काम नै दुई पुस्तापछि विकास प्रतिको पहिलो सोच हो । समितिका अध्यक्ष तारामर्णी कोयू राईले भने, ‘विकास आफै आउँदैन हामी हिड्ने बाटो हामी आफैले खन्नुपर्छ अनि सरकारले कसो नहेर्ला भनेर विकासकै लागी गाउँले श्रमदानमा जुटेका हौं ।’ 
समितिका सचिव राजन राइले भने, ‘बाटो फराकिलो बनाउन सकेको कारण यहाँका गाउँलेहरुले उत्पादन गरेका अदुवा, कुचा, भकारीलगायत हिजोका दिनमा पिठ्युमा बोकिन्दै आए पनि आज साइकलबाट लैजान सजिलो भएको छ ।’ उनले थपे, ‘विकासको सुरुवात नै बाटो हो, गाउँलाई बाटो चाहियो हामीलाई पनि विकास चाहियो भनेर गाविस, जिविससम्म हाम्रो समस्या पुर्याउन नसक्नु भनेको अशिक्षा, गाउँलेहरुले चासो नदिनु, आर्थिक विपन्नताले पनि हो तर आज केही पढेलेखेका युवाले गाउँलेलाई जुटाएकाछौ हिड्नकै लागि सुविधा होस् पछि सरकारले हेरिहाल्यो भने मोटर कुदने सम्मको बाटो बन्लाकी भन्ने आशा लिएर गाउँलेको बलकुताले कामलाई निरन्तरता दिइएकाछौ ।’
तराई पनि पहाड पनि भन्न नमिल्ने दुग्रम भूगोल भएकाले साँघुरी बस्तीका गाउँलेको संयुक्त समस्या भने एउटै रहेको छ, ‘जन्मदर्ता, विवाह दर्ता, मृत्यु दर्ता, सामाजिक भता, नागरिकतालगायतका सिफारिस लिनु परेमा गाविस कार्यालय पुग्न ९ घण्टा लाग्छ, त्यसमा गाविस सचिव कार्यालयमा नभेट्नाले सकस खेप्नु परेको छ । 
राई जातिको बाहुल्यता भएको यस गाउँमा राजनीतिदलका प्रतिनिधिसमेत नरहेका र राजनीति पार्टी प्रति पनि कसैको समर्थन नभएको युवा रतन राई बताउछन् । उनी भन्छन्, ‘नेताहरु भोट माग्न कहिलेकाही हात जोड्न आइपुग्छन्, तर यहाँका थोरै जनताले भोग्नु परेको सास्ती प्रति फर्केर हेर्दैनन्  ।’ दुर्गम भूगोल, गरिबी र आर्थिक विपन्नकै कारण यहाँका युवाले भनेजस्तो शिक्षा लिन नसक्नु, पढेलेखेका मानिसहरु नभएका कारण प्रशासनिक निकायसम्म पौवज पुर्याउन नसक्नु अर्को विडम्बना हो । 
लारुम्बा, महमाई, इलाम सदरमुकाम जान सक्ने बाटोको यो निरन्तरतालाई बाँझो–२ मार्चेबुङ सडक समितिहरुले जिविसमा योजनाको प्रस्तवना कागजात पेश गरिएको स्थानीयहरुको भनाई छ । १७ घरधुरी रहेको साँघुरी बस्तीको जनसंख्या एक सय हारहारीमा छ भने अंजिङगारेसहित तीन सय हारहारी जनसंख्या रहेका गाउँलेहरुको वर्षेनी समस्या भनेको खानेपानी रहेको छ । चारैतिर भीर र खोलाखोल्सी रहेकाले विधुत, बाटो, स्वास्थ्या चौकी, पसल केहीको पनि सुविधा नरहेकाले साँघुरी बस्तीको सामूहिक सपना भनेको मोटर बाटो बनाउने रहेको छ । 
यो गाउँ यतिबेला दयालु दातृसंस्था र अनुदानको पर्खाइमा रहेको छ । रमाइलो, घुमाउरो डाँडा हँुदै चुलाचुली गाविस बाट १ घण्टा उकालो पैदल हिडेपछि साँघुरी बस्ती पुग्न सकिन्छ । उक्त बस्तीका मोनमोहक डाँडाहरुबाट छर्लङ्ग चुलाचुली, मधुमलासँगै झापाका मुख्य ठाउँहरुको रमाइलो दृश्य हेर्न सकिन्छ ।
पारिजात
चुँडालेर बन्धनबाट  आँप, बेल र पिपलको पातहरूका
एउटी विवश बेहुलीको चाहनाजस्तो
उम्कन नसक्ने होइन मुक्ति
पर्यावरण नमिलेको माटोमा
फुट्न नसकेको दाखको बिरुवा होइन मुक्ति
ज्युँदो मान्छेको मुटु ज्युँदो मान्छेले
हत्केलामा यसै निचोर्न सक्दैन
एउटाले अर्कोलाई मार्नैपर्छ यसो गर्नलाई
तथापि, होस् गर्नू– त्यो मुटु मृतकको मुटु हुनेछ ।

मण्डपभित्र मन्त्रहरूले कति दिन
छलाउन सक्छ मुक्तिलाई
के हो र मन्त्र मुक्तिको निम्ति ?
लात्ते भकुन्डो होइन मुक्ति
भरौटे खेलाडीहरूको छलाउनलाई यता र उति
होस् गर्नुपर्छ यस्तो सोच्नलाई ।
मुक्ति साङ्लामा बाँधिइन सक्ने वस्तु होइन
आकाशभरि पहिलेबाटै
तैनाथ गरेर छरिता बाजाहरूको जमातमा
उडाउँछन् शान्तिकामी हातहरू सेता परेवाहरूको जोडा
शान्तिका प्रतीकहरू, रक्ताम्य अन्तरिक्ष
होस् गर्नू– विडम्बना हुनेछ लुम्बिनी र शान्तिक्षेत्र ।
काँक्रा र फर्सीका बीउजस्तो
पट्पट् फुटेर समयानुकूल माटो र ऋतुमा
झाँगिदै, लहरिँदै जान्छन् आन्दोलन बनेर
मुक्तिका चाहनाहरू
चुँडालेर कथित् बलियो बन्धनबाट
आँप, बेल र पिपलका रंगीचंगी पातहरूको ।

होस् गर्नुपर्छ यतिखेर
निर्धाका मुटु निचोर्नेहरूले
शक्तिशालीका मुटु निचोर्ने हातहरू यता पनि तयार छन्
एकपछि अर्को लस्कर लागेर ।

(एक)
आधारभूत आवश्यकताहरुले
जिन्दगीलाई
जवरजस्ती बलत्कार गरेपछि
गर्भिणी जिन्दगीले
जन्माउछ थुप्रै निरोगि अभावहरु
ओ 'कवि ज्यू'
ब्राण्डेट आभावहरु उत्पादन गर्ने
जिन्दगी मसिन हो?
दजनौ इच्छाहरु छोपेर
बषौ-बर्षदेखी झुण्डिरहेको अभावका जिर्ण पर्दाहरु
हँन अझै किन च्यातिदैनन् हँ?
सोध्न मन लागेकोछ
'बिल गेट्स' काकालाई
पैसाको अभाव कहिल्यै हुदैन हो?
जसरी मसँग अभावहरुको अभाव कहिल्यै हुदैन
तर जहिल्यै समयको अभाव हुन्छ
हामी दुवैलाई|
(दुई)
हौ लुङ्गा!
लु यस्को उपाय सिक बताईदिनु पर्यो
अगेनाको तातो आगो
भुल्टुङको चिसो पानीले
निभाईदिए जस्तै
शुन्दरीहरुको(बादरनी) घमण्डको आगो
के ले निभाउनु हौ?
शौन्दर्यले
यौटी रुपवती तरीणीको चेहेरा
जसरी बल्छ नि!
हो त्यसरी नै उसको मानसिकता
उभित्र घमण्ले
दनदनी बल्दोरहेछ
स्त्रीको शौन्दर्य बढाउछ?
नग्नताले
जसरी फूलको शौन्दर्य बढाउछ बासनाले
ओ 'सन्नी लिओन'
तिम्रो कामुकताको आगोले
मेरो मन
जति पोल्छ नि!
तिम्रो कृतिम शुन्दरताको आगोले
त्यतिनै किन पोल्दैन हँ?
तिम्रो छातीको उच्च पहाडहरु जस्तै
संसारभरी उच्च छ
तिम्रो ख्याती
तिमी कुनै भुसतिग्रेसँग लिन भैरहेको बेला
सेलफ़ोन-ल्पटपमा
दुनियाँ तिमीसँग लिन भैरहेको हुन्छ
तिमीसँग के पो छैन र!
बैश छ
प्रयाप्त ऍष छ
र थुप्रे भुसतिग्रेहरुलाई सन्तुष्ट पार्ने सामार्थ्य छ
तिमीसँग सबथोक छ
र पनि
तिमीसँग अलिकति लाजको कत्रो अभाव छ| 
सुवास राई राग 
चुलाचुली  - ७ इलाम 

म साँच्चै दया लाग्दो छु ?
मेरो साथीको नजरमा
त्यस्तो लाग्छु रे
‘भविष्य बन्छ त
आर्थिक सुध्रिन्छ त
यदि हुन्छ भने
तँ आफ्नै
लक्ष्यमा निरन्तरता दे
हैन् भने सोच
आवश्यकता पैसा नै हो ।
बाँकी उमेर
बाँकी समय संगै
जान लाग्यो
बैंशालु मन
बाँच्नको लागि
के छ ?
वैकल्पित पेशा ?
कि म सोच्दछु ,
तैले दया लाग्दो
जीवन बाचिरहको छस् ।’
पुनःम सोच्दछु
जीवन कस्तो हुनुपर्दछ ?
बाँच्नको लागि के–के किन गर्नु पर्दछ ?
तर

एउटै मात्र सोच्दछु
कि म किन मान्छे भइन ?
मान्छे ले त खानुको लागि परिश्रम गर्छ ।
धन्य श्वास मैले फेर्नु पदैन
साथी
त्यसैले

मान्छे हैन् मानिस हुँ !
श्वास र मस्तिष्कको समय अवधि भित्र
मन ले आदेश गरेको कर्म मात्र गर्छु
शब्द र अक्षरको सौन्दर्य आम्दानी दिने सा्रेत हैन
जहाँ म मज्जा संग जीवन खोज्न सक्दछु
यसमा
तिमले कसरी
देखेउ
कि
म दुःख र दया लाग्दो
जीवन बाँचिरहेको छु ?
– चेतन डर चुलाचुली - इलाम 

म नारी तिमी पुरुष
उही श्रृष्टिका रचना
तात्विक भिन्नता छैन
शाब्दिक भिन्नता पनि छैन
केही सोचका उपजहरु
हामी बीच बलिया पर्खाल भएका छन्
त्यसैले आऊ
बस अगाडि
हामी बीचको अस्पष्टता हटाऔं
सौन्दर्य कहाँ सीमामा बाँधिन्छन्
सुगन्ध कहाँ कैद हुन सक्छन्
समयको विस्तार कहाँ रोकिन्छन्
म सागर हुँ असीमित चौडा फैलावट
पानी पानी सिर्फ पानी
एक छेउबाट अर्को छेउ पुगेर
तिमी मेरा चौडाइलाई
सङकुचित परिभाषित गरिदिन खोज्छौ
लघुताभाष त मेरो मृत्यु हो !
आऊ, आउँदा
हत्केलामा कर्मका ठेला पारेर
तिमी श्रमका पसिना मग्मगाएर आऊ
सम्मानित पुरुषार्थ बनेर आऊ
आस्था विश्वासको धरोहर बनेर आऊ
तिम्रो आगमनमा
सम्मानले सहर्ष झुकुन यी नयन
आतुरिउन मेरा अभिलाषा
हतारिउन मेरा उत्कण्ठा
समर्पिउन मेरा अस्तित्व
एकाकार भएर
असीम तृप्तीका लागि, मोक्षका लागि
विभेद यहीँ छ
तिमी मात्र करणी चाहन्छौ
म समभोग
तिमी केवल तृप्ति चाहन्छौ
म मोक्ष
क्षणिक सहवासका लागि कसरी बिर्सुँ आफ्नो अस्तित्व
म शक्ति हुँ
म श्रृष्टि हुँ
म नारी हुँ ||

समा श्री
इजरायल
खल्ती भरि कार्यक्रमका VIP र VVIP टिकटहरु छन
सहयोगका रसिदहरु उतिनै छन्
बोलकबोलको भाखा नाघेको
महिनौं भइसक्यो
संघसंस्थाको बहिखातामा
थाहा छैन आफैलाई
कहिले सम्ममा फर्छौट गर्नु पर्ने हो
यो कंक्रिटको शहरको
उधारो जिन्दगी ।

झोला भरि
आफन्त कलाकारहरूले पठाएका कोशेली
सि.डि. एल्बमहरु छन्
कवि लेखकहरूले सम्झि पठाएका
पुस्तकहरूको थाक अझ बढदैछ
लेबिले ढाड खत्रक्कै भाचिसक्यो
थाहा छैन आफैलाई
कहिले सम्ममा चुक्ता गर्नु पर्ने हो
यो कंक्रिटको शहरको
उधारो जिन्दगी ।
घरमा श्रीमति र छोराछोरीको
आ–आफ्नै मागहरु छन्
नेपाल बस्ने बुढा आमा बाबाको
सपनाको रास त्यसै लडिरहेछन्
साथीभाईहरुको गुनासो
फेसबुक र भाइबरको म्यासेन्जरमा
त्यसै थाक लागिरहेछन्
थाहा छैन आफैलाई
कहिले सम्ममा सम्बोधन गर्नु पर्ने हो
यो कंक्रिटको शहरको
उधारो जिन्दगी ।
चुलाचुली पेल्टीमारी प्रवासी संजाल ले संचालन गरेरको चुलाचुली ७ नम्बर  बाट प्रवास मा हुने हाम्रा दाजु भाइ दिदि बहिनि हरु को नामावली संकलन गर्ने काम लाइ अझै सजिलो र छरितो होस भनेर यो वडा को माथिल्लो भाग लाइ पौरखी बस्ति नामाकरण गरेको छ।  पदम चौतारा देखि दमक जाने बाटो को पुर्बी भाग अनि आइतबारे बजार मास्तिर बाट यलम्बर चोक हुदै ५ नम्बर को मंगलसिद्धि बजार जाने बाटो को माथिल्लो भाग लाइ सिमाङ्कन गरि प्रवासी साथि हरु को नाम संकलन गर्ने काम लाइ साथ दिदै धर्म अधिकारि ले निम्न साथि हरु को नाम हामि लाइ उपलब्ध गराउनु भएको छ।


१ - धर्म अधिकारि - साउदी अरब 
२ - बिष्णू भट्टराई - कतार
३ - सन्त  योङ्ग हाङ्ग - मलेसिया
४ - मिलन आङ थुपो  - यु ए इ
५ - सुरेश हिङ माङ्ग  - साउदी अरब 
६ - दिपक हिङ माङ्ग - मलेसिया
७ - अस्बिन  देवान  -  यु ए इ
८ -  मातृ  थुलुङ्ग - मलेसिया
९ - इश्वरी खतिवडा - साउदी अरब 
१० -  दिलिप राइ  - साउदी अरब 
११ - मन तामाङ्ग  - साउदी अरब

काठमाडौं, ६ असोज । नेपालमा घोषणा भएको संविधान आफूले चाहेको जस्तो नभएपछि असन्तुष्टि जनाइरहेको भारतले बुधबार अर्काे कदम चालेको छ ।
मंगलबार सीमा नाका तेलका ट्याकंर रोकेर तथा नेपालीलाई चेकजाँचमा कडाई गरेर दुःख दिएको भारतले बुधबार नेपालका शीर्ष नेतालाई तोकेरै पत्र पठाएको हो । भारतको एक चर्चित पत्रिका ‘इण्डियन एक्सप्रेस’ले लेखेको समाचार अनुसार असोज ३ गते घोषणा भएको नेपालको संविधानमा असन्तुष्टि जनाउँदै संशोधन गर्न ७ बुँदे प्रस्ताव पठाएको हो ।
विश्वभरीका देशले नेपालको संविधानको स्वागत गरिरहँदा भारतले भने अहिलेसम्म स्वागत गरेको छैन् । समाचार अनुसार नेपालका लागि भारतीय राजदूत रणजीत रायसँगको दुई दिने परामर्शपछि भारतीय बिदेश मन्त्रालयले संविधानमा गर्नुपर्ने सातबुँदे संशोधन सुझाव तयार पारेर नेपाल पठाएको हो ।

यस्तो छ भारतले पठाएको ७ बुँदे संशोधन प्रस्तावः

१) संविधानको धारा ११ (६) मा नेपाली पुरुषसित विवाह गर्ने विदेशी महिलाले संघीय कानूनअनुसार नेपालको अंगिकृत नागरिकता प्राप्त गर्ने व्यवस्था छ । मधेसी पार्टीहरू अंगीकृत नागरिकता स्वतः पाउनुपर्छ भन्ने अडानमा छन् । त्यो मागलाई पुरा गर्नुपर्छ ।
२) अन्तरिम संविधानको धारा २१ मा विभिन्न समुहहरूलाई समानुपातिक समावेशीताको सिद्धान्तका आधारमा राज्यका निकायहरूमा प्रतिनिधित्व गर्ने अधिकार दिइएको छ । तर, नयाँ संविधानको धारा ४२ मा समानुपातिक भन्ने शब्द निकालिएको छ, जसलाई फेरि राख्नुपर्छ।
३) संविधानको संशोधित मस्यौदाको धारा २८३ मा वंशजको आधारमा देशको नागरिक हुनेहरू मात्रै राष्ट्रपति, उपराष्ट्रपति, प्रधानमन्त्री, प्रधान्यायाधीश, संसदको सभामुख, राष्ट्रिय सभाको सभाध्यक्ष, प्रान्तको प्रमुख, मुख्यमन्त्री, प्रान्तीय सभाको सभामुख र सुरक्षा अंगहरूको प्रमुख हुन सक्ने व्यवस्था छ । यसले भारतबाट आएर नेपालको अंगिकृत नागरिकता लिएका थुप्रै मधेसीहरू अन्यायमा पर्छन् । त्यसैले यसलाई हटाउनुपर्छ ।
४) सीमांकनमा विवादित पाँच जिल्लाहरू कैलाली, कञ्चनपुर, झापा, मोरङ र सुनसरीलाई जनसंख्याको बहुमतका आधारमा पुरै जिल्ला वा जिल्लाका केही भागहरू छिमेकी मधेस प्रान्तमा समावेश गर्नुपर्छ ।
५) अन्तरिम संविधानको धारा १५४ मा प्रत्येक १० वर्षमा निर्वाचन क्षेत्र पुनरावलोकन गर्ने उल्लेख थियो । नयाँ संविधानमा यो अवधि बढाएर २० वर्ष पुर्याइएको छ । यसमा पुरानै व्यवस्था कायम गरिनुपर्छ ।
६) नयाँ संविधानको धारा ८६ मा राष्ट्रिय सभामा प्रत्येक ७ राज्यबाट आठ÷आठ जना र ३ मनोनित सदस्यहरू रहने व्यवस्था छ । यसलाई संशोधन गरेर प्रदेशको जनसंख्याको आधारमा समानुपातिक प्रतिनिधित्व हुने बनाउनुपर्छ ।
७) अन्तरिम संविधानको धारा ६३ (३) मा निर्वाचन क्षेत्र जनसंख्या, भूगोल र अन्य विशेषताका आधारमा हुनेछन् भनिएको छ । यसमा लेखिएको छ, ‘र, मधेसको हकमा जनसंख्याको प्रतिशतका आधारमा हुनेछ ।’ यो प्रावधानले देशको ५० प्रतिशत जनसंख्या रहेको मधेसमा संसदमा ५० प्रतिशत सिटको प्रत्याभूति गर्छ । नयाँ संविधानको धारा ८४ मा पछिल्लो वाक्यांश हटाइएको छ । यसलाई फेरि समावेश गरेर जनसंख्याको आधारमा प्रतिनिधित्व सुनिश्चित गर्नुपर्छ ।
यी सुझाव तथा प्रस्तावहरु संशोधन भएमात्रै नेपालको संविधानलाई स्वागत गर्न सकिने अन्यथा जस्तोसुकै कदम चाल्न भारत पछि नपर्ने धम्किसहितको समाचार ‘इण्डियन एक्सप्रेस’मा प्रकाशित छ ।

 अर्ति 

आफ्नै हृदयको मसीले
आफ्नो हक लेख्न
संविधानसभामा पुगेपछि
गर्वले कोटको खल्तीमाथि खिलेको
सभासद्को फुली झर्ने गरी
जब सोठ्यायो सत्ताको लौरोले
छिनमै रिसले फुल्दै
छिनमै निराशाले खुम्चदै
डेरा फर्केको सभासद् नातिलाई
हजुरबा लालविर विश्वकर्माले काँधमा थपथपाए
र, भने–
‘हेर् नाति !
यिनीहरुको खप्परभित्र
जुन सिनो गिदी छ
त्यसको कुहिगन्ध मैलेजति
कसले सहेको होला र ?

दिनदिनै बढिरहेको दुःखको घारी
उस्सै छोडेर
हामी जिन्दगीभर हिड्यौं
सालघारीमा गोल पोल्न
र, सुकाएर आफ्नो रगत गोलको रापमा
पगालीरह्यौं यिनीहरुकै हृदयजत्तिकै कठोर फलाम
बजारिरह्यौं घन
र, बनाइदियौं यिनीहरुकै लागि हतियार
आफ्नै भविष्यको धार भुत्ते छोडेर
अर्चापिरह्यौं तिनै हतियार ।

हतियारको बलमा भए शक्तिशाली
र, घन बजारीरहेछन् हाम्रो टाउकोमा,
हतियारकै धारले धारिला भए
र, रेटिरहेका छन् मानवताको घाँटी ।

राम्ररी थाहा छ यिनीहरुलाई
हामीले छोएपछि पानी
कसरी पाइन बनेर चढ्छ हतियारमा
र, बन्छ धारिलो
त्यसैले दिदैनन् पानी छुन ।

यिनीहरुले देखेका छन्
हामीले चलाएपछि खलाँती
कसरी पाउँछ कोइलाले आगोको जीवन
पग्लन्छ फलाम,
र, बन्छ हतियार
जसलाई चलाउने पहिलो शिल्पी
हामी नै हौं
हामीसँगमात्रै छ त्यसलाई चलाउने अब्बल सीप
त्यसैले पस्न नदिएका हुन्
हतियार लुकाइएका यिनका चोटाकोठा ।

तेरो बा बुझ्दै थियो यो कुरा
तर, के सहन्थे
सिध्याइदिए उसलाई हामीले नै बनाएको हतियारले
अब तैंले कुरा बुझेको
पटक्कै चित्त परेको छैन यिनीहरुलाई
अझ तेरो कुरा दुनियाँले बुझेको त
किन पो सहन्थे र ?
होस गर्नुपर्छ है नाति
हामीले अब खुब होस गर्नुपर्छ ।

तँलाई हुर्काउन मलाई
कम्ति सकस परेन
अब त तैंले पनि हुर्काउनुपर्नेछ
एउटा कलिलो भविष्यलाई ।

पुरानो आरन
जिजुबाजेकै पालादेखिको छँदैछ
जसले गालिहाल्छ फलाम
नयाँ आरन
तैंले आर्जेको छँदैछस्
जसले बालिहाल्छ विचारको आगो ।

सुन् नाति,
हामीले हाम्रै लागि हतियार बनाउने बेला भइसक्यो
अब त अबेर पो भइसक्यो’

हजुरबाको अर्ति सुनेको भोलिपल्टैदेखि
नाति सडकमा कोट फुकालेर आएको छ
हजुरबा आरनमा व्यस्त छन् ।

 कला अनुरागी 
मुक्तक

नेपालीको मन मन्दिरमा खुशी दियो बल्यो।
अबिश्वास र बैमष्यता अब भने ढल्यो।
जनताले चाहेजस्तो संबिधानले दिन सके,
सोंचे हुन्छ देशद्रोही र स्वार्थीको नौ/नारि गल्यो। 

♥ आचार्य प्रभा, झापा। 



 राजनीतिक नारा पोतिने सहरका भित्तामा यति बेला कविता पढ्न पाइन्छ । कविताको भाव अनुसारका कलात्मक स्केचसहित ।
हरेक दिन कोणसभाजस्तै कविहरू सडकका चोक र गल्लीहरूमा भेला भएर कविता सुनाइरहेका हुन्छन् ।
साहित्यिक समूह ‘उन्मुक्त पुस्ता’ ले थालेको ‘पोस्टर कविता अभियान’ ले एक महिना पूरा गरेको छ । संविधानमा दलित, जनजाति, महिला, मधेसीका साथै विभिन्न सीमान्तकृत समुदायको अधिकार सुरक्षित गर्न सिर्जनात्मक दबाब स्वरूप समूहले साउन ३० देखि अभियान सुरु गरेको थियो ।
‘हुन त साहित्य सधैं शक्तिको प्रतिपक्षमा हुन्छ भन्ने मान्यता छ,’ उन्मुक्त पुस्ताका कवि केशव सिलवालले भने, ‘हामीले साहित्यमार्फत शक्तिको पहुँचमा कहिल्यै पुग्न नसकेका र सीमान्तकृतको आवाज उठाउन खोजेका हौं ।’ हालै राजधानीमा ३० औं शृंखला मनाएको यो अभियानलाई निरन्तरता दिने पनि उनले जनाए ।
अभियानका क्रममा राजधानीका चोक–चोकमा पुगेर कविहरूले कविता वाचनसहित चित्र कविता समावेश पोस्टर टाँसेका थिए । अभियानले महिना दिन पूरा गरेपछि भने हरेक दिन पोस्टरिङ मात्रै गर्न थालिएको अर्का अभियन्ता कला अनुरागीले जनाए ।
अभियानको ३० औं शृंखलामा भूपाल राई, स्वप्निल स्मृति, निभा शाह, संगीतश्रोता, शकुन्तला जोशी, सविना सिन्धु, ज्वालामुखी लामिछाने, शोभा दुलाल, विना तामाङ सुनगाभा, लक्ष्मी रुम्बा, राजु स्याङ्तान, मोक्तान थेवासहित दुई दर्जन कविले रचना सुनाएका थिए । कवि आहुतिले युवा कविहरूले उत्पीडित र सीमान्तकृत समुदायका मुद्दालाई कविताको विषय बनाएर सुरु गरेको अभियानले नेपाली साहित्यिक आन्दोलनको इतिहासमा अर्थ राख्ने दाबी गरे ।
पुस्ताले अभियानका क्रममा दलित, जनजाति, महिला र मधेसी शृंखला एक–एक साता सञ्चालन गरेको थियो । शान्ति वाटिकाबाट सुरु भएको अभियान न्युरोड, सिफल, सुनधारा, कोटेश्वर, जाउलाखेल, स्वयम्भू, चाबहिल, मंगलबजार पाटन, सूर्यविनायक, चक्रपथ, सीतापाइला, बालाजु, वसुन्धरा, गौशाला, कालिमाटी लगायतका थलोमा सम्पन्न भइसकेको छ ।